KET (Koqnitiv Emal Terapiyası) insanlara travma ilə bağlı faydasız inancları dəyişdirməyi və onlara etiraz etməyi öyrənməyə kömək edən xüsusi bir koqnitiv davranış terapiyası növüdür.
Koqnitiv emal terapiyası (CPT) uşaq istismarı, döyüş, zorlama və təbii fəlakətlər də daxil olmaqla müxtəlif travmatik hadisələrlə qarşılaşdıqdan sonra yaranan PTSP-nin simptomlarını azaltmaqda təsirli olan xüsusi bir terapiya növüdür.
KET ümumiyyətlə 12 seans ərzində həyata keçirilir və xəstələrə travma ilə bağlı faydasız inanclara etiraz etməyi və onları dəyişdirməyi öyrənməyə kömək edir. Bununla, müraciət edən şəxs travmatik hadisənin yeni anlayışını və konseptualizasiyasını yaradır ki, onun cari həyata davam edən mənfi təsirlərini azaldır.
Bu müalicə PTSP-nin müalicəsi üçün şiddətlə tövsiyə olunur.
PTSP-ni müalicə etmək üçün KET-dən istifadə:
Müalicə PTSP barədə düşüncələr və emosiyalarla bağlı psixomaarifləndirmə ilə başlayır. Xəstə düşüncələr və duyğular arasındakı əlaqədən daha çox xəbərdar olur və o, PTSP-nin simptomlarını dəstəkləyən “avtomatik düşüncələri” müəyyən etməyə başlayır. Xəstə travmatik hadisənin nə üçün baş verdiyini və onun özünə, başqalarına və dünyaya olan fikirlərinə təsirini izah edən təsir müraciət yazır.
Sonra, xəstə travma(lar)ının daha rəsmi formada işlənməsinə başlayır. Xəstə ən pis travmatik təcrübənin təfərrüatlı hesabatını yazır, sonra növbəti seansda travma ilə bağlı düşüncə və hisslərdən qaçmaq nümunəsini sındırmaq üçün onu oxuyur. Terapevt qeyri adekvat fikirlərini dəyişdirmək üçün xəstəyə travma ilə bağlı faydasız düşüncələrini (məsələn, özünü günahlandırma düşüncələri) sorğulamağa kömək etməyə yönəlik Sokratik sorğu və digər strategiyalardan istifadə edir.
Nəhayət, xəstə faydasız düşüncəni müəyyən etmək və həll etmək bacarıqlarını inkişaf etdirdikdən sonra, o, travmatik hadisələrlə bağlı inancları qiymətləndirməyə və dəyişdirməyə davam etmək məqsədilə bu bacarıqlardan istifadə edir. Bu mərhələdə, terapevt xəstənin ümumi fəaliyyətini və həyat keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq üçün müalicədən kənarda bu adaptiv strategiyalardan istifadə etmək bacarığını inkişaf etdirməyə kömək edir. Terapevtlər xüsusilə təhlükəsizlik, güvən, güc, nəzarət, hörmət və yaxınlığa diqqət yetirə bilərlər, çünki bunlar travmatik təcrübələrdən təsirlənə bilən sahələrdir. KET həm fərdi, həm də strukturlaşdırılmış qrup məşğələlərində verilə bilər. Modallıqdan asılı olmayaraq, xəstələr sessiyadankənar təcrübə tapşırıqları alırlar. KET əvvəlcə travmanın yazılı təsviri formasında müalicənin bir komponenti kimi hazırlanmışdır, lakin bəzən bu olmadan da çatdırılır və koqnitiv texnikalara daha çox diqqət yetirilir.
